Kars’ta, Osmanlı İmparatorluğu’nun doğu sınırlarını korumak amacıyla yaptırılan 46 tabyadan ‘Kanlı Tabya’, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından, ‘Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesi’ adıyla ziyaretçilerini ağırlyor ve büyük ilgi çekiyor.
Askeri bir terim olan ve hazırlık, donatma, yığma anlamlarına gelen tabya kelimesi, Arapça ta’biye kelimesinden türemiş. Osmanlı İmparatorluğu’nun 1699 tarihinde imzaladığı Karlofça Antlaşması’ndan sonra devletin doğu sınırlarını korumak amacıyla Kars şehrini doğudan Ruslara karşı, güneyden İran’a karşı savunacak tabyalar oluşturulmaya başlanmış. 1734-1878 tarihleri arasında yani 154 yıl boyunca Kars şehrini düşman saldırılarından korumak amacıyla toplam 46 adet tabya yaptırılmış.
1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Ruslar’ın bir gece ansızın saldırması sonucu, Kars’ta Padişah III. Selim tarafından yaptırılan yeni tabyada 600 askerin şehit olduğu biliniyor. Bunun öyle büyük bir saldırı olduğu söyleniyor ki tüm duvarlar şehitlerin kanlarıyla bulanmış. İşte o günden sonra burası ‘kanlı tabya’ adını almış.
Açık ve kapalı olmak üzere toplam 8200 m2’lik alana yayılan Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesi dört ana bölümden oluşuyor. Tarihi müzede iki büyük salon, dört ayrı yan salonla birlikte altı salon var. Müzede her şey belirli bir düzene göre, özenle inşa edilmiş. Örneğin girişte sonsuzluğa giden bir ışık kervanı yer alıyor. Yerlerde askerlerin kullandıkları çarıklar dizili. Bu çarıklara aynalar yardımıyla sonsuzluğa kadar uzanıyor izlenimi verilmiş. Ayrıca; müze içerisinde interaktif yöntemlerle revir, banyo, mutfak bölümleri yeniden canlandırılıyor. Balmumu heykellerle de yaralı askerler, ameliyat edilen askerler ve koğuşta dinlenmeye çekilen askerler gibi birçok olay görsel olarak anlatılıp, izleyenlerin gözlerini dolduruyor. Özellikle Sarıkamış Harekatı’nın canlandırılması ve savaşta donan askerlerin buğulu camdan gösterilmesi ziyaretçilerin çok ilgisini çekiyor.
Müzede yakın tarihimizin savaşlarla geçen 120 yılını belgeleyen top mermiler, gülleler, tüfek ve süngüler, mermi kovanları, tabya mazgalları ile o tarihte günlük kullanımdaki mutfak kapları, yün dokuma heybeler ve benzeri yün dokuma eşyalar da yer alıyor. Gidip görenlerin tüylerini ürperten müzede bulunan her şey ziyaretçileri adeta o günlere götürüyor.
Ayrıca Türk askerinin efsane komutanları için de müzede ayrı bir bölüm var. Atatürk ve Kafkas Cephesi komutanları başta olmak üzere Türk tarihine damga vuran tüm komutanlar bu bölümde sergileniyor. 1921 Kars Anlaşması için Kars’a gelen Rus generallerin Kazım Karabekir Paşa’ya hediye ettiği beyaz vagon da bu tabyaya getirildi. Kafkas Cephesi Harp Tarihi Müzesi’nin bahçesinde yer alan Beyaz Vagon 13 Ekim 1921 Kars Antlaşması için Kars şehrine gelen Rus askeri heyeti tarafından 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa’ya hediye edilmiş. Bu vagon daha sonra Kazım Karabekir Paşa tarafından seyahatlerinde özel seyahat vagonu olarak kullanılmış. Beyaz vagonun içinde salon, dinlenme odası, çalışma odası, mutfak ve kalorifer kazanı gibi bölümler var. Vagonun içerisinde Kazım Karabekir Paşa’nın yazdığı kitaplar ve Paşa’ya ait fotoğraflar da sergileniyor. Rus demir yollarına göre yapılan vagon, Rusya’nın Moskova şehrinde yapılmış. Türkiye demiryolu hattına göre daha uzun ve daha geniş olan beyaz vagonun dış cephesinde Osmanlıca ve Rusça olarak “Bu vagon Kızılordu’nun Kazım Karabekir Paşaya hediyesidir.” yazısı ile Türk ve Rus bayrakları motifleri yer alıyor.